.jpg)
Meidoorn rechts aan de Kastanjesingel
Wat bloeit de meidoorn weer uitbundig in ons Brettenpark! We hebben er wel 120 van staan. Dat is bijna 10 % van ons bomenbestand. Een dominante boomsoort in ons park kun je dan wel stellen. Het is nu mei dus ook daarom passend de meidoorn in onze nieuwsbrief uit te lichten.
Kenmerken meidoorn
Crataegus is de latijnse benaming. Een andere naam voor de meidoorn is de haagdoorn
De meidoornboom heeft scherpe stekels aan de takken en aan de stam en daarmee is deze boom familie van, jawel, de roos. Ik lees dat de meidoorn 4000 tot 5000 jaar geleden al bestond. De Romeinen gebruikten in Engeland de bomen als verdedigingswallen.
Er zijn meerdere soorten meidoorns. Je hebt bijvoorbeeld de gewone - de éénstijlige - en de tweestijlige meidoorn. Elk met eigen kenmerken en groeiomstandigheden. Maar soms zijn deze ook moeilijk te onderscheiden.
Het zijn gemakkelijke bomen want ze kunnen tegen vocht en droogte en kunnen daardoor verschillende soorten bodems aan. Lichtzure en kalkhoudende grond is wel het beste voor ze. Verder houden ze van een zonnige tot matige schaduwrijke plek en hebben ze niet graag natte voeten.
De bomen zijn ook geschikt voor een kleine, middelgrote tuin. En de boom kan ook nog eens goed tegen luchtvervuiling.
“Een - of tweestijlig” betekent dat de stamper 1 of 2 stijlen heeft. De stijl verwijst naar de belangrijke structuur van het vrouwelijk deel van de bloem, de stamper. De stijl (stylus) is bij de stamper het gedeelte dat tussen vruchtbeginsel en de stempel ligt.
De éénstijlige meidoorn staat bekend als een hegplant. Soms is het een kleine boom en een enkele keer kan deze wel tot 10 meter groeien. Het blad is meestal dieper ingesneden dan bij de tweestijlige en de bloemen hebben geen aangename geur.
De bloesem van de tweestijlige meidoorn ruikt daarentegen wel lekker en de besjes zijn in de herfst ook rood maar een beetje groter. Dit is meer een struik maar ook deze kan tot 5 meter worden. Een meidoornboom kan oud worden, wel tot 500 jaar.
bloesem en bladvorm meidoorn
De bloemen van de meidoorn zijn meestal wit, ook wel lichtroze en je hebt ook een rode meidoorn. De bloemen groeien in schermvormige trosjes. De bij haalt er in het voorjaar graag zijn nectar uit. Maar ook voor vogels en zoogdieren biedt de boom veel. Al is het maar als schuilplaats.
Na de bloei komen er kleine rood- oranje achtige besjes die in de herfst rijpen. Insecten zijn ook hier dol op. Denk aan zweefvliegen, aasvliegen, wespen en kevers.
De boom heeft in de herfst behalve de rode besjes ook mooie bruingele blaadjes. Deze combinatie maakt de boom wederom aantrekkelijk om te zien.
besjes van de meidoorn
Brettenpark en meidoorn
In ons Brettenpark hebben we bijna tachtig eénstijlige meidoorns staan. Je vindt ze onder meer tussen huisje 186 en 185, aan het einde van de Pruneslaan.
Eenstijlige meidoorns
Tweestijlige meidoorns. Ik tel er in ons overzicht iets minder van dan de éénstijlig. Je ziet deze bijvoorbeeld aan het einde van het Elzenpad
Tweestijlige meidoorns Elzenpad
De meidoorn is een waardplant voor verschillende soorten vlinders, onder meer voor de Koningspage
Koningspage
jonge twee-stijlige meidoorn in bloei
Jammer genoeg is de meidoorn wel gevoelig voor bacterievuur. Dit is een ziekte waardoor in bepaalde gebieden met fruit en boomteelt, de boom nog steeds geweerd wordt. Een boom met bacterievuur heeft meestal een rode wond op de bast, een soort kanker.
Gebruik
Meidoornhout is best hard en ook dicht qua structuur. Het is geschikt voor kleine voorwerpen. Denk bv. aan een handvat, aan houtsnijwerk en een wandelstok. Vroeger maakte men wel het onthoofdingsblok van meidoornhout, juist omdat het hard is.
Als haagplant kan de meidoorn zoals eerder al aangestipt is, goed gebruikt worden. Immers de takken zitten dicht bij elkaar en hebben doornen. Dit vormt een natuurlijke barrière. Zo hield men vroeger ook het vee bij elkaar en bood de haag ook nog eens bescherming tegen wilde dieren. Door de mechanisatie van de landbouw zijn helaas duizenden kilometers meidoornhagen uit het Nederlandse landschap verdwenen. Vaak vervangen door prikkeldraad. Dit is oprecht jammer. Op de Veluwe zie je nog wel veel haagplanten. Je kunt er ook de wolf goed mee tegen houden.
De besachtige vruchtjes van de meidoorn kunnen gebruikt worden voor jam of gelei. Ze hebben alleen niet zoveel smaak. Gedroogd in de thee kan ook. De bloesem en het blad hebben een kalmerende werking. Als je dit wilt proberen, kook het water dan, wacht even en doe dan een stengeltje met bloemetje en een paar blaadjes in je kopje, dekseltje erop en 10 minuten wachten voor je het drinkt.
In april begint de boom al te bloeien en het jonge blad schijn je te kunnen eten, bv. In de salade. Ze zijn aromatisch. Nootachtig, amandelachtig van smaak.
Meidoornextract wordt in de kruidengeneeskunde ook veel gebruikt. Zo wordt aangegeven dat het hartversterkende eigenschappen heeft. De indianen gebruikten het al hiervoor.
Betekenis meidoorn
De boom wordt geassocieerd met bescherming en met liefde.
In de Romeinse tijd werden meidoornboeketjes aan de kinderwiegjes gehangen om ze te beschermen tegen het kwaad. De Germanen legden meidoorn op brandstapels opdat de ziel zo beschermd wordt op weg naar het hiernamaals.
In het Christendom werd de boom gewijd aan Maria en daarom zie je bij Mariakapelletjes ook vaak een meidoorn staan. De doornen ven een meidoorn wordt ook geassocieerd met de doornenkrans van Jezus. Daarom heet hij in het Engels “How thorn” of “Holy thorn” (Heilige doorn) en in het Frans “noble épine “(nobele doorn)
Lente, bloei, vruchtbaarheid, maagdelijkheid en seksualiteit, dat alles lees je ook onder het onderwerp “ symboliek van de meidoorn”. Bij de Kelten trouwde men wanneer de meidoorn bloeide
Wij kenden vroeger de meikoningin, de vrouw die uitverkoren was om deze rol te vervullen.
Een boom dus die behalve dat hij mooi is, ook een veelzijdige symbolische waarde toegekend krijgt.
Tot slot vraag ik chat GTP om informatie te geven op basis van wat ik invoer als tekst. Ik voer in: “ode aan de meidoorn” en zie hierna welk gedicht ik krijg. Een soort samenvatting van het hiervoor beschrevene. Dat doet chatGTP goed toch? Of toch een beetje saai, voorspelbaar.
Ode aan de Meidoorn
O, Meidoorn, waker van de lente,
Met jouw takken vol met bloesems fijn,
In de zachte bries, zoet en teder,
Breng jij de belofte van nieuw leven, zo rein.
Jouw bloemen, wit als sneeuwvlokken,
Sierlijk dansend in het zonlicht,
Een symfonie van geur en kleuren,
Een feest voor bijen, een prachtig gezicht.
In de schaduw van jouw takken,
Vinden vogels hun veilige nest,
Jij biedt hen een thuis, een schuilplaats,
Een plek waar liefde bloeit, een ware test.
De vruchten, klein en robijnrood,
Rijpen in de herfst, zo vol van smaak,
Een zoete beloning voor wie geduldig wacht,
In jams en gelei, een heerlijke zaak.
Jij, de hoeder van de heggen,
Met jouw doorns als een trouwe waker,
Beschermend en sterk, een natuurlijke muur,
Een symbool van kracht, een onverzettelijke maker.
O, Meidoorn, met jouw rijke geschiedenis,
In legendes en verhalen ben jij verweven,
Een symbool van liefde, hoop en trouw,
In elk seizoen, een zegen voor het leven.
Dus laten we jou eren, o Meidoorn,
Met jouw schoonheid en jouw kracht,
Een ode aan de natuur, een ode aan het leven,
Jij bent een wonder, een waarachtig pracht.
Aleid Horjus