We lopen er onder, er langs, we kijken ernaar, we genieten ervan, we ruiken het groen, maar wat weten we er eigenlijk van? We proberen vanaf nu in onze nieuwsbrief een boomsoort of een specifieke boom, voor het voetlicht te plaatsen. Misschien kijk je er dan weer anders tegenaan, verruimt het je blikveld.😊 Mocht je zelf in deze rubriek iets willen inbrengen, we zien het graag tegemoet. Mail dan even naar Aleid: a.horjus@xs4all.nl
Ode aan de lindeboom
“Liesje leerde Lotje lopen langs de lange lindelaan…..”
Maar waar is die lindeboom dan?
Waarschijnlijk ken je de tongbreker “langs de lange Lindelaan” wel en heb je daar een beeld bij, die hele lange laan en dat kindje Lotje. Bij ons op de Bretten geen laan met lindes, zelfs niet één lindeboom, althans niet geregistreerd in ons bomenbestand. Opmerkelijk, vreemd eigenlijk, want het is een mooie Hollandse boom met prachtige kwaliteiten waar ik stilaan achter kom sinds ik mij verdiep in het gebladerte. Misschien zijn ze hem destijds vergeten te planten? Wie het antwoord weet? De naam in het latijn is Tilia . En volgens mij wordt het hoogtijd dat wij onze eigen lindeboom gaan planten met een passend ritueel erbij. Dit is serieus gedachtegoed want als wij bomen gaan weghalen om wat voor reden dan ook, dan ben je in principe verplicht er een nieuwe voor in de plaats te planten en deze soort boom zou toch het overdenken meer dan waard zijn. Ik neem je dan ook graag mee om je wat meer te vertellen over de lindeboom.
Als je de Haarlemmerweg oversteekt vanuit de Bretten gezien, dan staan aan weerzijden de Amerikaanse Lindes je te begroeten, ook in het midden van de rotonde, bij de burgemeester Vlugtlaan zie je wat Hollandse lindes (Vind je dit interessant, kijk eens op de bomenplattegrond van Amsterdam, de hele stad in kaart gebracht met de diverse bomen). Ook de Willem de Zwijgerlaan staat vol met Lindes, een echte lange lindelaan.
.jpg)
Willem de Zwijgerlaan
Onder de oude lindeboom, cultuurgoed.
De lindeboom is van oudsher een ritueel gevoelige boom. Onder de lindeboom vond vroeger wel rechtspraak plaats en er werden huwelijken gesloten. Vaak zie je de boom nog staan bij kerken, bij bronnen en bij oude huizen. Voor de Kelten en Germanen huisde de godin Freya, de vruchtbaarheidsgodin, in deze boomsoort. Later werd er wordt er nog steeds aan de linde een beschermende werking toegedicht. De linde komt vaker voor in gedichten, bijvoorbeeld in het liedgedicht van “die Winterreise “, waarvan hierna een vertaling staat.
De lindenboom
Bij de fontein voor t’poorthuis,
Daar staat een lindenboom.
Ik droomde in zijn schaduw
Zo vaak een zoete droom.
Ik sneed verliefde woorden,
Zovele, in zijn bast.
In goed’ en kwade tijden
Was ik daar vaste gast.
De linde met de hartvormblaadje wordt ook gebruikt als een een ode aan de liefde. Hoewel het moeilijk is om de naam van je geliefde te kerven in de bast, want deze is zwaar geribbeld.
Bescherming voor de zon.
Over bescherming gesproken. Ook zie je wel traditiegetrouw lindebomen voor de boerderij, bijvoorbeeld links en rechts voor het huis waarbij de eerste groeitakken horizontaal geleid zijn langs gespannen ijzerdraad. Met als effect dat in de zomer de hartvormige bladeren een natuurlijk zonnescherm vormen. Een mooi duurzaam idee ook in deze tijden bij de steeds warmere zomers om voor je huis te zetten?
Verdere karakteristieken
Tot wel 500 jaar kan de linde worden met een hoogte tot ongeveer 30 meter, soms ook 40 meter en soms wel met een omtrek van 6 meter. De oudste boom staat in Limburg, waar ze van nature ook vandaan komen, in Sambeek, hoogstwaarschijnlijk is deze zelfs meer dan 500 jaar oud.
De blaadjes zijn zoals eerder vermeld min om meer hartvormig met een scheve bladvoet, spits toelopend en aan de rand gezaagd. Je treft okselbaarden aan de achterzijde van het blad aan. Verder is de kroon meestal breed met veel twijgen.
Je hebt diverse soorten lindes , zoals de Winterlinde een kleinere soort is dan de Zomerlinde en de kruising tussen die twee, de Hollandse linde genoemd wordt. Dan is er nog de Koningslinde, die vaak wordt gebruikt bij vieringen. Ik las ergens dat bij de geboorte van prinses Amalia in ruim 250 gemeenten deze linde is geplant ter ere van haar. Die bomen zijn dan nu 21 jaar oud.
In Kortenhoef geplant 2003: Koningslinde, hoe zou deze boom er nu uitzien?
De linde groeit met name in juni en juli, de boom draagt dat een soort dopvruchtjes van 5 tot 6 mm lang. De bloempje ruiken ook lekker. Met name de zilverlinde draagt gele heerlijk geurende bloemen. De boom is een weldaad voor vele insecten en hommels. Misschien ben je er al talloze keren onderdoor gefietst.
Bloempjes onder lindebladeren
Thee en honing en bruikbaar hout
Waarschijnlijk heb je ook wel eens lindehoning op je brood gesmeerd of een kopje Lindethee gedronken. De werking zou voor wat meer rust kunnen zorgen, een kalmerende thee waarbij je nachtrust wordt bevorderd. Maar de thee wordt ook bij griep of verkoudheid aanbevolen.
En als we kijken naar het hout voor verdere gebruikswaarde, dan kom je op houtsnijwerk uit, draai- en beeldhouwwerk. Het is een vrij zachte houtsoort. De klompen werden vroeger van lindehout gemaakt, nu vaker van wilgen- of populierenhout. Ook die Russische in elkaar gezette poppetjes, de matroesjka’s , zijn uit lindehout gesneden. Verder wordt het hout ook gebruikt bij de bouw van tokkelinstrumenten als de klavecimbel en de spinet. Of bij grafkisten:
“Ik zal na luttel dagen | Uw laatste woning zijn.’. de draagkist van lindehout: dichter Hemkes met een “ Lofzang op de lindeboom”, 1882”
Op de linde!
Conclusie, we missen de linde in ons tuinpark. Laat we ons in gaan zetten voor een Lindeboom op ons eigen park en haar aanplanten op een mooie plaats op een mooie dag met in de hoop dat generaties later, de tuinkinderen kunnen dansen onder de lindeboom en verliefde paartjes daar hun lot zullen bezegelen.
Aleid, met dank aan het internet en ons bomenplan